Bu yazının kaleme alınma amacı hem bir bilgilendirme faaliyeti yapmak hem de okuyucuya bir uyarıda bulunmak. Vatan Partisi’nin yayın organı olan Teori Dergisi’nin Mart sayısında yayımlanan Hikmet Kıvılcımlı hakkındaki Komintern belgelerinden bahsediyoruz. Bilgilendirmeye geçmeden önce uyarıyı yapalım. Teori Dergisi’nin Mart sayısını sırf içinde Kıvılcımlı’ya dair bir konu var diye satın almamak, derginin sanki hiç bilinmeyen gerçekleri açıklıyormuş edalarında yaptığı reklam metinlerine de kanmamak gerekiyor.
Bu dergiyi, sırf merakınızı gidermek adına satın almak, gereksiz bir masraf olacaktır. Hayır, gereksiz masraf demek, Perinçekçiler’in konumunu masum göstermek olur. Sadece bir dergi parası bile olsa, niyet böyle olmasa dahi, sonuç düpedüz faşist olan bir örgüte maddi destek anlamına gelecektir.
Kıvılcımlı’nın vakti zamanında CIA sosyalisti olarak nitelediği Ak Aydınlıkçılar, şimdi Vatan Partisi’nin ismini gasp ettikleri yetmemiş gibi bir de Kıvılcımlı’nın kişisel tarihini araştırmaya koyulmuşlar! Niyetleri basit bir reklam değil de iyice koptukları sosyalist dünyaya popüler bir konu üzerinden dâhil olma düşüncesi ise, Kıvılcımlı külliyatının onlara birkaç gömlek üstün geleceğini hatırlatmak isteriz.
“Komintern belgelerinde Kıvılcımlı” diye reklam edilen yazı, Şefik Hüsnü’nün bir paragrafı, Reşat Fuat Baraner’in kısa bir raporu ve İsmail Bilen’in yazdığı bir paragraftan oluşan üç belgeye dayanıyor. Yazının sonuna da Kıvılcımlı’nın Günlük Anılar’da TKP tarihine ilişkin yazdıkları eklenmiş.
Bu üç belge, Kıvılcımlı hakkında bilinmeyen gerçekleri açıklamak şöyle dursun, analitik bir bakışa veya ayrıntılı tarihi olaylara bile değinmemektedir. Amacı zaten kısa kısa rapor vermek olan bu üç belge, sonuçta bir çeviri faaliyetinden öteye geçmemektedir. Üç belgede yazılanlar zaten artık iyi bilinen tarihi kesitlerdir. Bu olaylar, 1925-1928 tutuklamaları ve 1930’ların başlangıcında Seperat kararından önce yaşanan TKP içi kavgalardır. Bahsi geçen konular, TÜSTAV arşivlerinde, Emin Karaca’nın, Mehmet Yılmazer’in, Cenk Ağcabay’ın ve Kıvılcımlı Enstitüsü’nün yayımladığı kitaplarda ayrıntısıyla ele alınmıştır.[1]
İlk belgede Şefik Hüsnü, Kıvılcımlı’nın küçük burjuva kökenli bir aydın olarak zeki ve partiye bağlı biri olmasına rağmen yeraltı faaliyetleri konusunda temkinli olmadığından yakınmaktadır. Kıvılcımlı’nın becerememekle itham edildiği yeraltı faaliyetlerinin ise SBKP doğrultusunda yürütülen örgütlenme çalışmaları ve tutuklanmama sanatı olduğunu belirtelim. O tarihlerde, 71 devrimci kopuşundan sonra yaşananlar gibi silahlı mücadeleye dayalı illegal faaliyet söz konusu değildir.
İkinci belgede Reşat Fuat Baraner, Kıvılcımlı’nın 1936 yılına kadar olan siyasi geçmişini özetledikten sonra, tutuklanmasına yol açan koşulların onun dikkatsizliğinden kaynaklandığını iddia etmektedir. Baraner, 1930’larda TKP içindeki grupçu faaliyetlere ve tartışmalara Kıvılcımlı’nın da dâhil olduğundan söz etmektedir. İlginç olan şey ise bu süre zarfında Kıvılcımlı’nın teorik eserlerinden hiç bahsedilmemesidir. Hatta Baraner, Kıvılcımlı’yı Marksist tahsili olmadığı halde kafası çalışan bir kişi olarak nitelemektedir. Muhtemelen birtakım TKP üyelerin Sovyetlere gidip aldığı dersler, o dönemde sistemli Marksist tahsil olarak görülüyor. Kıvılcımlı’nın 1936 yılında yazdığı kitap sayısı onu aşmışken, kendisinden sadece kafası çalışan bir kişi olarak bahsetmek, herhalde Doktor’un anılarından söz ederken kullanmaktan pek hoşlandığı susuş kumkumasının başlangıcı olsa gerek!
İsmail Bilen’in yazdığı üçüncü belgede ise dikkate alınacak bir bilgi veya yorum bulunmamaktadır.
Teori Dergisi’nin yayımladığı üç belge şöyle:
[1] Bkz. Emin Karaca, Sosyalizm Yolunda İnadın ve Direncin Adı Kıvılcımlı, Nazım Kitaplığı, 2001—Sadık Göksu, Kıvılcımlı Yazılar Bilinmeyen Yönleriyle Dr. H. Kıvılcımlı Yoldaş, El Yayınevi 2006—Cenk Ağcabay, TKP ve Dr. Hikmet, Sosyal İnsan Yayınları, 2009—Mehmet Yılmazer, Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Devrimci Hareketin Genel Otokritiği, Alaz Yayıncılık, Ekim 1994—Tarkan Tufan, Hikmet Kıvılcımlı Hayatı ve Eserleri, Nokta Kitap, 2008—Teori ve Politika Dergisi sayı 40, Kış 2006, Hikmet Kıvılcımlı ve Marksizm—Demir Küçükaydın, Kıvılcımlı Üzerine Yazılar, TÜSTAV Arşivi
Vefa Pınar